Tedebbür ve Tezekkür Kavram Analizi

 

1. Tedebbür (تدبّر)

🔍 Kök: د-ب-ر (دبر)

• Bu kök, "arkadan bakmak, bir işin sonunu düşünmek" anlamlarına gelir.

• "Debr" kelimesi Arapça’da "arka taraf, son" anlamına gelir.

📖 Kur’an’daki Kullanımı:

Tedebbür kelimesi Kur’an’da şu ayetlerde geçer:

• Nisa 4:82: "Onlar Kur’an’ı tedebbür etmiyorlar mı? Eğer o Allah’tan başkası tarafından olsaydı, onda birçok çelişki bulurlardı."

• Muhammed 47:24: "Kur’an’ı tedebbür etmiyorlar mı? Yoksa kalplerinin üzerinde kilitler mi var?"

🧩 Anlamı:

• Tedebbür, bir metni sadece yüzeysel okumak değil; onun sonunu, sonucunu, derinliğini düşünerek anlamaya çalışmak demektir.

• Kur’an’a göre, akıl sahiplerinin yapması gereken bir etkinliktir.

---

🧠 2. Tezekkür (تذكّر)

🔍 Kök: ذ-ك-ر (ذكر)

• "Zikr" kelimesi; anmak, hatırlamak, düşünmek, öğüt anlamlarına gelir.

• Tezekkür, bu kökten türetilmiş bir tefa’ul babı fiilidir; yani karşılıklı bir farkındalık veya içsel bir hatırlama sürecini ifade eder.

📖 Kur’an’daki Kullanımı:

• Zariyat 51:55: "Öğüt ver, çünkü öğüt müminlere fayda verir."

• Haşr 59:21: "Eğer bu Kur’an’ı bir dağa indirseydik, onu Allah korkusuyla parçalanmış görürdün. Bu misalleri insanlar düşünsün (tezekkür) diye veriyoruz."

🧩 Anlamı:

• Tezekkür, hem bireyin içsel olarak bir gerçeği hatırlaması hem de daha önce bildiği bir hakikati yeniden fark etmesidir.

• Kur’an, insanın "zikir"e yani uyarıya açık olduğunu ve tezekkür yoluyla kendini yeniden inşa etmesini ister.